تهران قديم هميشه جذابيت هاي خود را داشته و دارد. امروز در مجله گردشگري مان به يكي از بناهاي به جا مانده از اواخر دوره قاجار و اوايل پهلوي سر مي‌زنيم. كمتر در بين شهروندان شناخته شده است. اما شايد يا عكس هايش را ديده و يا حتي از مقابل آن عبور كرده باشيد. عمارت عين الدوله كه معماري آن هم به شيوه معماري قاجاري و بسيار ديدني است. از باغي كه اين عمارت در آن قرار داشته، تقريباً چيزي باقي نمانده اما خوشبختانه بناي عمارت پابرجا است و امروز به نگارخانه برگ تبديل شده است.

در زمان جنگ جهاني دوم، اين عمارت شاهد واقعه اي مهم بود. برگزاري كنفرانس تهران كه در خاطرات اين بناي ديدني ثبت شده است. با مجله دلتا بمانيد تا گشتي در اين يادگار تهران قديم بزنيم

شيرين هروي و نگارخانه برگ مختصر

عين‌الدوله صدر اعظم مظفر الدين شاه بود؛ باغ و عمارتي در مبارك‌ آباد بنا كرد. شاهزاده عبدالمجيد ميرزا عين الدوله اراضي ديگري هم داشت. باغ شازده(شاهزاده) در جنوب مبارك آباد كه امروز بخشي از آن به صورت بوستان و به نام باغ شازده در آن جا داير است. مجيديه برگرفته از نام وي است.

عين الدوله در سال هاي پاياني عمر ورشكست شد و طلبكاران بسياري از اموال او را به يغما بردند و اين باغ هم مالك جديدي با نام بصيرالدوله(هروي) پيدا كرد و بعد از مرگش به فرزندش دكتر نصرت‌الله هروي، و از ايشان  هم به دخترش شيرين انتقال يافت. تا اين كه در سال ۱۳۷۶ خورشيدي با توافق شيرين هروي، شهرداري آن را در اختيار گرفت و آنجا را به فضايي عمومي تبديل كرد كه قابليت موزه و مكان‌ هاي ديگري با كاربري عمومي را دارا باشد. همچنين اين بنا و باغ در تاريخ ۴ /۴ / ۱۳۷۷ در فهرست آثار ملي ايران هم به ثبت رسيد.

در سال ۱۳۸۷، شهرداري فضاهاي عمارت عين الدوله را در زمينه حمايت و گسترش هنرهاي شهري تجهيز كرد در مهرماه همان سال نگارخانه‌ برگ يكي از معروف ترين نگارخانه‌ هاي ايران در مكان جديد خود، عمارت عين‌ الدوله، دور تازه‌ اي از فعاليتش را آغاز كرده و در كنار نمايشگاه‌ هاي نقاشي، به برگزاري نگارخانه هاي طراحي عكس‌، چاپ دستي، مجسمه و چيدمان هم پرداخت.

نگارخانه برگ عمارت عين الدوله

باغ ۱۱۹۰۰ متر مربع و به شكل مستطيلي شمالي جنوبي و با چهار در است؛ دو ورودي تشريفاتي درسمت شمال، دو دَر فرعي در دو جهت شرق و غرب و يك در اصلي هم در جنوب دارد.

ساختمان در دو طبقه بنا شده است، بنايي اعياني ولي ساده‌. در طبقه همكف آن شاه‌ نشين با سقف آيينه‌ كاري شده و تزئينات قرار داشت، كه دو طرف آن، راهرو ايجاد شده و دسترسي به طبقه دوم از طريق راه ‌پله هاي سمت شمال شرقي بنا بود.

بصير الدوله بالكني در طبقه دوم ايجاد كرد و با توسعه سالن ضلع شمالي، در طبقه همكف، چند اتاق به صورت دو گوشواره‌ قرينه در دو سمت بنا ساخت. افزون بر آن سرويس بهداشتي و حمامِ درون عمارت هم از كارهاي وي بود.

ايواني در آنجا قرار دارد كه دور تا دور ساختمان را مي چرخد. بنا با نقاشي ديواري، گچ بري، آيينه كاري و قاب بندي تزئيين شده است و رنگ چشم نوازي دارد.

معماري و پلان عمارت عين الدوله

معماري ايراني هم مانند همه معماري هايي كه ريشه در فرهنگ بومي دارند، به اقليم توجه داشت و تا پايان دوره قاجار آثار با ارزشي به وجود آورد. فضاهايي كه به طور مشخص به دليل ويژگي هاي بومي شكل گرفته بودند مانند اتاق كرسي، زمستان نشين، سردابه كه اقليم در آن ها موضوع اصلي بوده است. در دوره قاجار سبكي در معماري به وجود آمد كه برگرفته از معماري بومي و معماري غربي بود، عمارت عين الدوله نيز كه در زمان قاجار ساخته شده است تلفيقي از معماري اسلامي و غربي است.

پلان عمارت عين الدوله نشان دهنده گرايش به سادگي نسبت به معماري ايران باستان است. ستون هاي عمارت الهام گرفته از سبك باروك مغرب زمين، مانند سر در ورودي بنا كه سنتوري و آن هم ويژگي هاي معماري هاي غربي را در خود جاي داده است.

چطور به عمارت عين الدوله برسيم

آدرس: پاسداران، ميدان هروي، خيابان وفامنش، خيابان جمالي، شماره ۱۷

در حال حاضر ايستگاه مترو هروي در نزديكي اين عمارت افتتاح شده و مي‌توانيد پس از خروج از ايستگاه با تاكسي‌ هايي كه به ميدان هروي مي‌روند در خيابان وفامنش به سمت ميدان هروي رفته و سر خيابان جمالي از تاكسي پياده شده و به سمت عمارت عين‌الدوله برويد. همچنين مي‌توانيد از اتوبوس‌ هايي كه به ميدان هروي و پاسداران تردد مي‌كنند استفاده كنيد.

ساعات بازديد عمارت عين الدوله

همه روزه به جز جمعه‌ ها و ايام تعطيل از ساعت ۸ صبح تا ۴ بعد از ظهر براي بازديد از آن مي‌توانيد مراجعه كنيد.

كنفرانس تهران

در خلال جنگ جهاني دوم سران سه كشور روس و انگليس و آمريكا كه پيشتر قوايشان در تهران مستقر شدند در پايتخت حاضر شدند. به جهت امنيتي و ديگر ملاحظات از مركز شهر و تمركز منطقه مسكوني دور شده و در عمارت عين الدوله مستقر شدند، و كنفرانس مشهور تهران را نيز در همين عمارت برگزار كردند.

كنفرانس تهران در روز هاي ۶ تا ۹ آذر ماه سال ۱۳۲۲ خورشيدي در تهران انجام و به منظور توافق درباره حواشي جنگ با متحدين و ترسيم  جهان پس از پايان جنگ جهاني دوم برگزار شد.

عكس تاريخي چرچيل، روزولت و استالين در ايوان شمالي بناي عين‌الدوله، يادگاري از اين رويداد است.

حرف آخر

متاسفانه بسياري قسمت هاي بافت كهن تهران قديم با اينكه در فهرست آثار ملي ثبت شده‌اند، قرباني ساخت و سازهايي مي‌شوند كه بي رويه در حال انجامند. زيبايي استخر عمارت عين والدوله و آن باغ و حياط مقابل عمارت به دلايلي كه نمي‌دانيم براي بنا شدن ساختماني بزرگ واگذار شده اند و اكنون ديگر از ان همه زيبايي مقابل عمارت خبري نيست. هرچند بناي عمارت هنوز پابرجاست و نگارخانه هم داير است اما چرا بايد هر روز منتظر از بين رفتن يكي از اين بناهاي خاطره انگيز و تاريخي بمانيم؟