تا چندي پيش بسياري معتقد بودند كوير ها هيچ خاصيتي ندارند و از آنجا كه بخشي از ايران را بيابان تشكيل داده، بايد براي بيابان‌ زدايي اقدام و با صرف هزينه اي گزاف اين مناطق را قابل استفاده كرد. اما پس از توسعه صنعت گردشگري، كوير نوردي يكي از شاخه‌ هاي بي نظير آن شد، و بسياري طبيعت‌ گردان موفق شدند با برپايي تورهاي ويژه كوير نوردي به همه ثابت كنند كوير ها چه قدر زيبايي را در دل خود جاي داده اند.مجله گردشگري مان امروز به كوير خارتوران آفريقاي ايران رفته و بايد بگويم اين آخرين فرصت رفتن به كوير هاي ايران است. و شما هم اگر بخواهيد يك ماه ديگر صبر كنيد ممكن است دچار بارندگي ها شويد و ديگر نتوانيد آنطور كه بايد از آنجا لذت ببريد.

كوير خارتوران آفريقاي ايران

اينجا يك منطقه حفاظت شده است. دومين مجموعه حفاظت شده وسيع در كشور. توران يا خارتوران نام دارد و لقب آفريقاي ايران را به آن داده اند. اينجا دومين منطقه زيست ‌كره در جهان به شمار مي‌آيد و پوشش جانوري و گياهي بي نظيري دارد. با مساحت ۱,۴۷۰,۶۴۰ هكتار بعد از سرنگتي آفريقا، در كشور تانزانيا، دومين منطقه بيوسفر جهان محسوب مي‌شود. پارك ملي و پناهگاه حيات وحش توران با وسعت ۱,۰۰۰,۰۰۰ هكتار يكي از ۱۱ ذخيره ‌گاه زيست‌كره در ايران هم اينجا قرار دارد.

در سال ۱۳۵۱ به عنوان منطقه حفاظت شده تحت مديريت سازمان محيط زيست درآمد و در سال ۱۳۵۵ به عنوان پناهگاه حيات وحش انتخاب شد. در همان سال هم از طرف يونسكو ذخير گاه زيست‌ كره شده است.

خارتوران شاهرود كجاست؟

در شرق استان سمنان و در جنوب‌ شرقي شهرستان شاهرود كه قسمت كوچكي از بخش شرقي آن هم در سبزوار است مي توانيد سراغ كوير خارتوران برويد. در ضلع جنوبي جاده تهران مشهد و شمال‌ شرقي كوير مركزي ايران واقع شده‌ است. از ۳ دشت وسيع تشكيل شده‌ و از زيباترين و خوش آب‌ و هوا ترين كوير هاست. روستاي قلعه بالا يكي از جاذبه هاي ديدني اطراف آن است. ملقب به “دروازه حيات وحش توران” . اين روستا روي كوه ساخته شده و منظره اي شبيه به ماسوله را مقابل چشمانمان قرار مي دهد.

هر جا كه نام كوير خارتوران را ديده باشيد حتماً اين عبارت هم به چشمتان خورده است: كوير خارتوران آفريقاي ايران كه به پارك توران هم معروف است چرا كه در بخش شرقي خود داراي پناهگاه حيات وحش نيز هست و حيوانات بي نظيري را حفاظت و حمايت مي كند

در كوير خارتوران زندگي جاري است

كوير خارتوران  آفريقاي ايران سرشار از زندگي است. اگر براي اولين بار است كه به آنجا سفر مي كنيد شايد به نظر تان خشك بيايد و شايد باورتان نشود اينجا يك ذخيره‌گاه زيستي است. تنوع جانوري بسياري دارد و   محل وسيعي براي زندگي تعداد زيادي گونه پستاندار، پرنده، خزنده و دوزيست است. يوزپلنگ آسيايي، گور‌خر ايراني، آهو، جبير، پلنگ ايراني، سياه‌گوش، گوسفند وحشي، كل و بز، گربه شني، گربه دشتي، گربه پالاس، كفتار راه‌راه، گرگ، شغال زرد، روباه قرمز، شاه روباه، كبك، تيهو، سبزه‌قبا، باقرقره، انواع گنجشك، حواصيل، عقاب طلايي، شاه‌بوف، كركس مصري، قرقي، زاغ بور، سوسمار، بزمجه، لاك‌پشت مهميزدار، افعي شاخدار، مار زنگي تنها بخشي از جانوراني هستند كه خارتوران آن‌ها را پناه داده و حيات‌وحش بي‌نظير اين كوير ديدني را تشكيل مي‌دهند.

تعداد زيادي يوزپلنگ آسيايي در خارتوران در كنار منطقه حفاظت‌ شده بهرام گور فارس كه آخرين مكان زيست گورخر ايراني هم هست زندگي مي‌كنند.

نحوه سفر به خارتوران

اين كوير در ۱۴۰ كيلومتري جنوب شرقي شاهرود و در مسير جاده تهران – مشهد واقع شده‌. راه دسترسي به كوير خارتوران بسيار راحت است. از طريق اتوبان شماره ۴۴ كه به شهر بيارجمند مي رسد مي‌توان به سمت خارتوران رفت. اگر روي نقشه آن را ببينيد شهر هاي مشهد و سمنان را به يكديگر متصل مي‌كند. پس از آن از شاهرود تا بيارجمند ۱۲۵ كيلومتر را به سمت روستاي خان‌خودي طي كنيد. اگر براي ديدن رمل‌ هاي شني و تپه‌ هاي بزرگ عاري از هرگونه خار ‌و خاشاك مي خواهيد برويد بايد راه احمدآباد و از آن‌جا رضا آباد را در پيش بگيريد.

صنايع دستي روستاهاي اطراف

وقتي به كوير خارتوران مي‌رويد. مجذوب كوير و حيات وحش بي‌ نظير آن خواهيد شد. قدم زدن روي بلند ترين تپه‌ هاي ماسه‌ اي ايران، بدون خار و خاشاك و سنگريزه، با پاي‌ برهنه كلي برايتان دلچسب خواهد بود. مناظر كويري و طلوع و غروب خورشيدش بسيار لذت‌ بخش است و آفرود سواري و تفريحات كويري كلي برايتان خاطره خوش خواهد ساخت. اما مي توانيد آشنايي با زندگي مردم بومي منطقه را هم چاشني سفرتان كنيد. صنايع دستي آن‌ ها بافته‌ هايي پر از نقش و نگار و رنگارنگ است. انواع گليم ساده و نقش برجسته توبره، قالي، پشتي، سفره آردي و… كه الهام گرفته از طبيعت است و توسط زنان روستايي اطراف خلق مي شود.

ديدني هاي خارتوران

به دليل تبديل كوير خارتوران به زيستگاهي مهم براي جانوران گوناگون، تورهاي متعددي همه‌ روزه به اين منطقه سفر مي‌كنند. كوير خارتوران آفريقاي ايران نيز به خودي خود جاذبه‌ هاي فراواني دارد. كوير نوردي، آفرود سواري، موتور سواري، وجود روستا هاي قديمي، بناهاي تاريخي و چندين اقامتگاه‌ بوم‌ گردي، اينجا را تبديل به مقصدي عالي براي گردشگران در نواحي فلات ايران كرده است.

اقامت در خارتوران

براي اقامت در اين منطقه گزينه‌هاي مختلفي وجود دارد. مي توان به شاهرود رفت و يا خانه‌هاي مردم محلي روستاهاي اين منطقه را كه پذيراي مسافران هستند، براي اقامت انتخاب كرد. هرچند در اين محدوده اقامتگاه بوم‌ گردي نيز ايجاد شده كه مسافران مي‌توانند در اكوكمپ اين منطقه اقامت كنند.