امروز در صفحه گردشگري مان به مشهد مي‌رويم. همانجا كه نمي‌شود رفت و حرم امام رضا را زيارت نكرد. ممكن است زمان زيادي را بخواهيد در مشهد بمانيد، پس خوب است با مقاصد گردشگري آنجا هم آشنا شويد. يكي از جاذبه هاي تاريخي مشهد را امروز برايتان توصيف مي‌كنيم كه شايد راجع به آن تا امروز نشنيده باشيد و آن خانه داروغه مشهد است. خانه اي قديمي كه مي‌تواند خاطره اي جذاب از سفرتان به مشهد در گوشه ذهنتان حك كند.

خانه داروغه مشهد

خانه تاريخي داروغه يادگاري از دوران قاجار است. در زميني به مساحت ۶۱۰ مترمربع و در بافت اطراف حرم بنا شده است. نشانه هايي از معماري روس دارد و در مهر ماه ۱۳۸۱ در فهرست آثار ملي ايران هم به ثبت رسيده است.

اين خانه بازمانده اي از آخرين مرحله معماري سنتي ايران است. اما به همراه آجرهاي قالبي در شكل هاي مختلف، كاشي هاي هفت رنگ، تزئينات چوبي زير سقف ها، تنديس هاي گچي در نماي رو به حياط كه همه و همه نشانه هاي معماري روسي هستند. طرح تراس و پله هاي دوطرفه، ارسي ها و برخي تزئينات خانه داروغه مشهد معماري شرقي را به نمايش گذاشته است.

شايد جالب باشد كه بدانيد خانه داروغه اولين جايي بود كه در شهر مشهد صاحب حمام خصوصي شد. اولين شومينه مشهد نيز در اين خانه قرار دارد. نشانه هايي از معماري روسي داشته و نانوايي و سرداب هم از عجايب آن است. در كوچه داروغه، دو خانه تاريخي ديگر هم هست كه گفته مي‌شود در گذشته به همراه يكديگر، مجموعه اي بودند كه به هم راه داشتند.

امكاناتي كه گردشگران در اين خانه به آن دسترسي دارند

• سرويس بهداشتي
• عكاسخانه سنتي
• قهوه خانه سنتي

بخش هاي مختلف خانه داروغه مشهد

اين خانه از نظر زيبايي شما را حسابي مجذوب خواهد كرد و يك عصر سرد پاييزي را برايتان به يك ساعت خاطره انگيز و دلپذير تبديل مي‌كند. مي توانيد دمي را در قهوه خانه سنتي آنجا بياسائيد و لذت ببريد.

• حياط خانه داروغه

  وقتي به خانه داروغه مشهد وارد مي‌شوي، گويا به لوكيشن يك سريال قديمي پا گذاشته اي و همه چيز دكور است. اما پس از چندي خواهي ديد كه اينجا حياطي شگفت انگيز و زيباست كه روحت را تازه مي‌كند. با آن تزئينات ديدني و چشم نواز. يك حوض و باغچه كوچك هم دارد كه فضايي شبيه به خانه فاموري تهران را ايجاد كرده است. با رنگ آميزي زيبا و خيره كننده كه بسياري عكس هاي خاطره انگيزي را به شما هديه خواهد كرد. زيربنايش حدود ۱۱۰۰ مترمربع است و معماري آن به سه طرف ساخت شهرت دارد. در ضلع شمالي، جنوبي و شرقي حياط، ساختماني در دو طبقه بنا شده و يك ضلع غلام‌رو هم دارد.

• تابستان نشين و زمستان نشين

  خانه داروغه بسيار هوشمندانه ساخته است. در دو طرف حياط، دو بخش تابستان نشين و زمستان نشين بنا شده، در صورتي كه در ساير خانه ها قسمتي از حياط به زمستان نشين و تابستان نشين اختصاص داده مي‌شود. در زمستان نشين نه فقط وسايل گرما ساز گذاشته اند بلكه مطبخ يا همان آشپزخانه نيز در طبقه زيرين آن ها قرار گرفته است. راستي بخاري ديواري و پنجره هاي دو جداره هم در آن تعبيه شده كه جزء عجايب اين ساختمان است. اولين شومينه مشهد نيز در اين خانه قرار دارد.
  در قسمت تابستان نشين، اتاق هاي بادگير، حوض آب و سبك معماري كاملاً سنتي را مي‌بينيم، به طوري كه در آن با استفاده از نيروي آب، باد، آفتاب و … نيازهاي سرمايشي يك بناي بزرگ را بدون هيچ هزينه اي برطرف ساخته اند.

• ايوان هاي خانه داروغه مشهد

  در مدتي كه در حال نوشتن مطالب گردشگري در مجله دلتا هستم عبارت «محمد (ص) شمع جمع آفرينش» را براي اولين بار است كه در بنايي مي‌بينم. در بخش غربي خانه داروغه، ايوان ستون داري‌است كه بر پيشاني اش، با كاشي اين عبارت را نقش كرده اند. در سمت شمال حياط نيز ايوان زيباي ديگري وجود دارد كه چهار ستون آجركاري دارد و به صورت رو به رو وَ متقارن، جلوي ايوان قرار گرفته و تا كف حياط امتداد دارند. در دو سوي ايوان هم پله هايي مورب ديده مي‌شود كه نرده هايي كنار آن‌ها كشيده شده است.

تاريخچه خانه داروغه مشهد

يوسف خان هراتي در دوره قاجار دستور ساخت اين خانه را صادر كرد. آخرين داروغه مشهد و نخستين رئيس نظميه بعد از مشروطه بود. در واقع  اين خانه به عنوان يك منزل شخصي توسط معماران روسي ساخته و محلي شد براي پذيرايي ميهمان هاي رسمي صاحبخانه. تا حدود ۳۰ سال پيش هم هنوز كاربرد مسكوني داشته است.

از سال ۱۳۶۱ اين خانه به صورت متروكه رها شده بود، اما از آنجا كه در محدوده طرح بهسازي و نوسازي مركز شهر مشهد قرار داشت بناهاي قديمي يك به يك تخريب شدند و جاي خود را به ساختمان هاي جديد دادند. اما  از كل اين بافت فقط ۴۱ بنا باقي ماندند كه خانه داروغه هم يكي از آنها بود.

خانه داروغه در حال فرو ريختن را با هدف حفظ اصالت هويت فرهنگي شهر و منطقه، جلوگيري از تخريب عنصر بصري تاريخ مشهد و نمايش بخشي از هنر معماري به زائران و مسافران مرمت كرده اند. نمايشي از زندگي گذشتگان كه مرمت كاران، بخش هاي جديد را طوري ساخته اند كه به اصالت بنا خدشه اي وارد نشود و با فضاهاي اداري و موزه پذيراي علاقه مندان شد. بزرگترين و زيباترين خانه مرمت شده در محدوده مركزي شهر مشهد، كه متخصصان رشته هاي معماري، باستان شناسي، مرمت و … در كنار بسياري مسافران و گردشگران از آن بازديد مي‌كنند.

آدرس خانه داروغه مشهد

آدرس: مشهد، خيابان نواب صفوي، راسته حوض مسگران، كوچه داروغه

اتوبوس: بايد سوار اتوبوس هايي شويد كه از بلوار وحدت مي گذرند، در نزديكي بلوار ولايت از اتوبوس پياده شويد و به سمت خانه پياده برويد.

تاكسي: از آنجا كه خانه داروغه در نزديكي حرم قرار دارد، مي توانيد براي سر زدن به آن با تاكسي هايي برويد كه از نزديكي حرم عبور مي‌كنند.

براي خواندن مطالب بيشتر گردشگري و ايرانگردي به مجله دلتا مراجعه كنيد.